Маңғыстау облысының әкімі Tengrinews.kz-ке берген сұхбатында Жаңаөзендегі ереуілдер туралы өз пікірін білдіріп, сұрақтарға жауап берді, деп хабарлайды mangystaumedia.kz.
- Сіз еңбек дауларын айттыңыз. Соңғыларының бірі - Жаңаөзеннен Астанаға барған жұмысшылар болды. Қазір олардың мәселесі не болып жатыр?
- Қызметкерлердің талаптарын негізсіз деп айтар едім... Мәселенің мәні: "Өзенмұнайгаз" тендер өткізді. Жеңімпаз анықталды. Жеңілген тарап тендер дұрыс өткізілмеді деп есептеді. Кейін қажет болған жағдайда орталық және жергілікті атқарушы органдардың өкілдерін тарта отырып, "Қазмұнайгазда" комиссия құру туралы шешім қабылданды. Бұл комиссия бүгінгі күні осында жұмыс істеп жатыр. Комиссия еңбек заңнамасын да, еңбек қауіпсіздігін де бұзушылықтарды анықтады. Олар туралы қызметкерлердің өкілдері де айтты.
Бұл ретте, біз әкімдікте жұмысшылармен қалыптасқан жағдайды қалай шешуге болатынын талқылағанымызда, өкілдердің бірі әділетсіздік, міндеттерді дұрыс бөлмеу және заңнаманың басқа да бұзушылықтары бар проблемаларды атап өтті. Содан кейін мен Еңбек кодексінің және басқа да нормативтік актілердің орындалуын қамтамасыз етуге міндетті еңбек инспекциясына ауысуды ұсындым. Менің ойымша, біз кез келген мүмкіндікті пайдаланып, мәселені сындарлы түрде шешуіміз керек. Мен наразылық білдіргендерге осы кәсіпорында жұмыс тәжірибесі бар, нақты бұзушылықтар туралы біле отырып, ол еңбек инспекциясының қатарында бола отырып, көптеген мәселелерді шеше алады. Мен қандай себептермен екенін білмеймін, бірақ ол бұл ұсыныстан бас тартты...
- Ресми комиссияның соңғы мәлімдемесіне қарағанда, "Өзенмұнайгазда" көптеген бұзушылықтар анықталды. Егер жұмысшылар Астанаға бармаса, онда айтыскер ақын жалақы алуды жалғастырар ма еді және басқа да мәселелер шешілмес пе еді?
- Жоқ. Комиссия тапқан бұзушылықтар оларды әлі де анықтайтын еді. Барлық кәсіпорындарға Еңбек кодексін де, басқа заңдарды да бұзушылықтарды анықтау үшін ішкі "үй тапсырмасын" орындау ұсынылады. Бұл жұмыс ерте ме, кеш пе бірдей нәтиже береді.
- Мұнда прокуратура тарапынан тексеру бар ма? Әлде бәрі бірдей ме?
- Прокурорлар жұмыс жүргізуде. Менің білуімше, Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет те белгілі бір іс-шаралар өткізеді.
- Бас прокуратура ӨМГ-ны ғана емес, жалпы бүкіл өңірді тексеретінін мәлімдеді. Сіз қызметке кіріскен кезде тексерулер болды ма?
- Мен мұндай міндет қойған жоқпын. Бұл менің құзыретім емес және біреуді екі рет тексеру, әріптестерімнің кейбір кемшіліктерін анықтау менің міндемі кірмейді. Облыс әкімі кім болса да, олар ел игілігі үшін және өңірді дамыту үшін жұмыс істеді деп санаймын.
Басқа сұрақ: басқалар мұны қалай түсінеді? Кейбір шешімдердің айтылмауы немесе ақпаратсыздық. Мұнда да өз нюанстары бар. Ешкім өзіне жау емес. Барлығы абыроймен келіп, лайықты жұмыс істеп, абыроймен кеткісі келеді. Оның үстіне облыс әкімі сияқты ашық лауазым. Әрине, шенеуніктер туралы көптеген пікірлер кейбір эпизодтардан тұрады. Өкінішке қарай, Сіздің әріптестеріңіз кейде контекстен ойды алып тастайтын осындай сәттер болады. Және олар бүкіл шешім процесі төңкерілетіндей етіп ұсынады.
Бірақ бұл өмір. Менің ойымша, бұл барлық жерде ашық қоғам бар.
Президенті «Біз азаматтық қоғамды одан әрі дамытуға міндеттіміз" деді. Осыған байланысты Президенттің бастамасымен көптеген түбегейлі шешімдер қабылданды. Бұл қоғамдық кеңестер құру. Сайлау өткізу, Үкімет пен жергілікті атқарушы органдардың ашықтығын, есептілігін құру. Бұл жұмыс жүргізіліп жатыр.
Осыдан 5 жыл бұрын біреу «әр тұрғын шенеунікке тікелей жүгініп, өзінің наразылығын білдіре алады немесе біреуге немесе бір нәрсеге шағымдана алады» деп ойлаған болуы мүмкін бе?
Мысалы, кері байланыс үшін өңірде облыс әкімдігінің Telegram-чаты жұмыс істейді. Онда 15000-нан астам қатысушы бар. Коммуналдық қызметтердің өкілдері де, менің әріптестерім, аудан басшылары, басқарма бастықтары, облыс әкімінің орынбасарлары және басқа да жауапты лауазымды тұлғалар. Біз осы чатқа келіп түскен сұраулар мен шағымдарға жауап береміз. Бұл, әрине, белгілі бір жүктемені жүктейді. Көп уақыт кетеді, бірақ сонымен бірге кері байланыс жақсы нәтиже беретінін айтқым келеді.
- 2011 жылы Жаңаөзен оқиғасы. Содан кейін олар әкімді ауыстырады. Мемлекет тарапынан үлкен көңіл бөлінеді. Көптеген әлеуметтік бағдарламалар, көптеген инфузиялар. Бірақ 12 жыл өтті, ереуілдер жыл сайын қайталанып келеді. Жергілікті тұрғындардың наразылығы әлі де бар. Неліктен бұлай болады? Мүмкін, егер біз қайтадан ереуілдерге тап болсақ, мемлекет бірдеңе істемеген шығар?
- Қазір көптеген шаралар қабылдануда. Менің әріптестерім де," ҚазМұнайГаз", Энергетика министрлігі мен Үкіметтің әріптестері де. Бірақ мәселені түбегейлі шешу ешқашан нәтиже бермейді деп ойлаймын. Адамдар айтатын сәт ешқашан болмайды деген мағынада: бәрі бізге сәйкес келеді. Бұл тек Жаңаөзен немесе Маңғыстау тұрғындарына ғана емес, жалпы өмірге де қатысты.
Бәрібір біреу бір нәрсеге риза болмайды. Бұл өмір прозасы. Біздің міндетіміз - мүмкіндігінше барлық осы сын-қатерлерге лайықты жауап беру. Ең дұрысы, бұл қиындықтардың алдын алу, осылайша біз өзіміз бар келіспеушіліктерді шешетін шешімдер қабылдаймыз.
Еңбек заңнамасы, еңбекті қорғауды бұзу мәселелері. Олар орын алды.
Иә, мемлекеттік органдар мен "ҚазМұнайГаз" қабылдайтын шаралар тиімсіз екені белгілі болды. Сондықтан біз осы мәселелерді шешуге және осы қиындықтардың алдын алуға, алдын алуға көбірек күш салуымыз керек.
Неге Жаңаөзен? Өзен кен орны игерудің соңғы сатысында. Кен орнының сарқылуы жүріп жатыр... Бүгінгі күні олжа төмендейді. Үкімет өндірісті ұлғайту немесе кем дегенде осы деңгейде тау-кен полкін сақтау үшін түбегейлі шаралар қабылдады. Егер мен қателеспесем, онда мұнайдың үлкен көлемі өндіріледі.
- Біз Үкіметтің қандай шаралары туралы айтып отырмыз?
- Тау-кен салығы бар - 12,5 пайыз. Өзен кен орнында көптеген көкжиектер бар және олардың екеуі үшін NDPI жеңілдіктері болды. Ставка 2,5 пайызға дейін төмендетілді. Міне, тіпті бір ай өтпеді, үкімет барлық көкжиектерге ставканы 2,5 пайызға дейін төмендету туралы шешім қабылдады.
Бұл республикалық бюджетке салынатын салықтан босатылатынын білдіреді.
Бұл ақша "Қазмұнайгаздың" иелігінде қалады. Бұл қаражат тау-кен полкін ұстауға бағытталуы керек. Жаңа ұңғымаларды бұрғылауға, арнайы геологиялық-техникалық іс-шараларды жүргізуге, кейбір жаңа технологияларды жайластыруға, салуға және қолдануға. Нәтижесінде Даму мерзімі бірнеше онжылдыққа созылуы керек.
- Жаңаөзенде мұнайды қанша уақыт өндіруге болады? Содан кейін мұнай таусылғанда не болады?
- Бұл өте риторикалық сұрақ. Жаңаөзеннің вахталық кент ретінде пайда болғанын білесіз бе? Бірақ кездейсоқ түрде қалаға айналды. Коммуналдық қызметтерге, инфрақұрылымға жүктеме үлкен.
Жүктеме тек Жаңаөзенде ғана емес. Ақтауда да, басқа да елді мекендерде бар. Құдайға шүкір, бізде туудың табиғи өсуі өте жоғары. Біз республикада туу бойынша жетекші ережелердің бірін атқарамыз. Бұл қуантады. Сонымен бірге жүктеме бар. Оның ішінде көші-қон жүктемесі.
Біздің қандастар басқа аймақтардан немесе басқа мемлекеттерден келеді. 2016 жылдан бастап Маңғыстау облысының қандастарды қабылдауға квотасы тоқтатылған. Бірақ қандастар Қазақстанның басқа өңірлеріне келеді. Азаматтық алғаннан кейін олар осында көшеді. Көбісі - Жаңаөзенде, туыстарына жақын тұрғысы келеді.
Бізде Жаңаөзен қаласы, Мұнайлы және Бейнеу аудандарында қандастар көп. Міне, осы екі аудан мен Жаңаөзен осындай көші-қон жүктемесін бастан кешуде.
- Облысқа жүктемені қалай азайтуға болады және аймақтың дамуы қандай болуы керек?
- Біздің алдымызда тұрған күрделі міндет. Біз облыстың дамуын дәстүрлі мал шаруашылығының дамуы арқылы көреміз. Бұл негізінен түйе шаруашылығы.
Сондай-ақ туризмді дамытуға баса назар аударылады. Бізде әдемі, ерекше орындар бар. Бұлар - Бозжыра, Тұзбайыр, Шерқала. Туристер саны артып келеді. Біздің өңірде олар үшін қызметтер саны артып келеді.
Біз тау-кен саласын дамытуға да баса назар аударамыз. Биыл Каспийдегі кен орындарын игеру үшін дайындық жұмыстарын бастау жоспарланып отыр. Бұлар - Қаламқас-теңіз, Әуезов және басқалар. "Лукойл" және "ҚазМұнайГаз" осы кен орындарын игеру үшін бірлескен кәсіпорын құрды. Алғашқы мұнайды 2028 жылы өндіру жоспарлануда.
Маңғыстау облысы - бұл елдің теңіз қақпасы. Сондықтан көлік-логистикалық инфрақұрылымды дамытуды жоспарлап отырмыз. Үкімет Құрық пен Ақтау порттарының мүмкіндіктерін кеңейтуге ниетті.
Бұл облысты одан әрі дамыту үшін маңызды сәттердің бірі. Әрине, басқа да ірі нысандар бар. Бұл Құрық кентінің маңында металлургия комбинатының құрылысы. Қазір инвесторлармен полипропилен шығару бойынша келіссөздер жүргізіп жатырмыз. Президенттің IT-саланы дамыту туралы тапсырмасы болды. Көптеген жобалар бар. Іске асыру маңызды.
- Яғни, Жаңаөзенде мұнай таусылғанда, жергілікті тұрғындар басқа жобаларда жұмыс таба ма?
- Біз мұның бәрін параллель жасаймыз. Жаңаөзен мұнайы өмір бойы емес. Әрине, біз мұнайға емес, негізгі мөлшерлемені жасауымыз керек.
- Мен жергілікті тұрғындармен сөйлесіп жатырмын және Біз Дубайдағыдай өмір сүруіміз керек деген пікірді естіп қана қоймаймын...
- Дубай аумағы бойынша да, саны жағынан да Қазақстанмен ерекшеленеді. Мұнай өндірудің өзіндік құны да салыстыруға келмейді. Бізде мұнай өндіру құны кейде барреліне 50 долларға жетеді. БАӘ-де-бірнеше есе аз.
- Бұл біздің Дубайдағыдай өмір сүрмеуіміздің басты себебі ме?
- Бұл факторларды да ескеру қажет.
- Тағы қандай факторлар болуы мүмкін?
- Бізде біртұтас мемлекет бар. Біздің ортақ қазынамыз бар және сол жерден біз әртүрлі аймақтардан, экономиканың әртүрлі салаларынан алатын барлық табыстарымыз барлық қажеттіліктерге бөлінеді.
Соңғы жылдары Сіз инфрақұрылымға үлкен қаражат бөлініп жатқанын көріп отырсыз. Көптеген мемлекеттік бағдарламалар бар және бұл өте үлкен қаражатты қажет етеді. Біздің ел аумағы бойынша әлемнің алғашқы ондығына кіреді. Бұл бюджетке белгілі бір жүктеме түсіреді.